Michael Willmann (1630-1706), ok. 1675 r.

olej, płótno; 87 x 106 cm

nr w bazie strat wojennych: 11788
nr inwentarza w chwili utraty: 1243
obecny nr inwentarza: 1243 (L.866)

Michael Leopold Willmann (1630-1706) twórca czasów baroku nazywany „śląskim Rafaelem” około 1656 roku rozpoczął współpracę z opactwem cysterskim w Lubiążu tworząc dla niego cykle malarskie: obrazy na płótnie i freski ścienne. Powstało wówczas11 płócien namalowanych dla reprezentacyjnej, ozdobionej freskami jadalni. Wszystkie obrazy miały zbliżone wymiary i rozmieszczone były obok siebie. Łączyła je także kompozycja widoków przyrody: scena tytułowa rozgrywała się w dolnej, jednej piątej płaszczyzny obrazu, drugi plan rozciąga się pod horyzontem (w połowie płótna), górną część wypełniały połacie nieba z białymi chmurami.

„Pejzaż ze snem Jakuba” powstał prawdopodobnie jako ostatni, lecz uważany jest za najlepszy. Dzieło przedstawia scenę ze Starego Testamentu, w której Jakub udający się z Beer-Szeby do Charanu, zatrzymał się na nocleg i oparłszy głowę na kamieniu zasnął. We śnie ujrzał sięgającą nieba drabinę pełną aniołów. Jakub usłyszał głos Boga obiecującego dać mu ziemię, na której śpi, (nazwaną potem Bertel, czyli Dom Boży) i zobowiązał się składać Bogu dziesięcinę ze wszystkiego, co otrzyma.

Obrazy znajdowały się w Lubiążu ponad 100 lat (w 1799 r. były jeszcze na miejscu). W roku 1811 znalazły się w spisie obrazów przejętych z klasztoru do Kunrtund Antikenkabinett Uniwersytetu we Wrocławiu.

W 1853 roku część z nich wystawiono w Bildergalerie na wrocławskim placu Solnym, a 20 lat później przeniesiono je do Museum der bildenden Künste, którego stanowiły własność do wybuchu II wojny światowej.
W 1942 roku „Pejzaż ze snem Jakuba” wraz z innymi obiektami został ewakuowany do Kamieńca Ząbkowickiego. Przed wkroczeniem na Śląsk wojsk radzieckich dzieło przewieziono do Bawarii, do twierdzy w Koburgu, następnie przetransportowane do Monachium, a w czerwcu 1949 roku do Central Collecting Point w Wiesbaden. 29 kwietnia 1964 roku angielskie władze wojskowe przekazały „Pejzaż ze snem Jakuba” (jako depozyt) do Gemäldegalerie Berlin Dahliem.
Po wojnie eksponowany był w Berlinie, a następnie w Augsburgu (inw. FV 2), gdzie jest prezentowany obecnie w ramach Deutsche Barockgalerie w Städtische Kunstsammlungen Augsburg (L 866). Wciąż nie wrócił do Polski.

Na podstawie:

Irene Geismeier, Gemäldegalerie. Dokumentation des Fremdbesitzes. Verzeichnis der in der Galerie eingelagerten Bilder unbekannter Herkunft, Berlin 1999
Monika Kuhnke "Cudza własność" czyli "Krajobraz ze snem Jakuba" Michaela Willmanna [w:] „Cenne, bezcenne/utracone” nr 6, grudzień 2000

oprac. Marianna Otmianowska