Przeszukaj katalog:

WYSZUKIWANIE ZAAWANSOWANE

Wydział Restytucji Dóbr Kultury

Działania

Wydział Restytucji Dóbr Kultury, działający w strukturach Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych MKiDN, stale monitoruje międzynarodowy rynek dzieł sztuki w poszukiwaniu polskich strat wojennych, weryfikuje zdigitalizowane zbiory publiczne za granicą oraz korzysta z wielu innych możliwości w zakresie odzyskiwania utraconych dóbr kultury. Wydział ściśle współpracuje z policją i prokuraturą oraz organami ścigania w innych krajach, m.in. Federalnym Biurem Śledczym (FBI) czy Interpolem. Niejednokrotnie korzystał też z pomocy polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych.

 Wydział Restytucji Dóbr Kultury zajmuje się m.in.:

·         gromadzeniem informacji o dobrach kultury utraconych w wyniku II wojny światowej z terenu Polski w granicach po 1945 r.;

·         prowadzeniem jedynej ogólnopolskiej bazy strat wojennych;

·         prowadzeniem krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem;

·         inicjowaniem, koordynowaniem i prowadzeniem poszukiwań utraconych dóbr kultury;

·         podejmowaniem w kraju i za granicą działań restytucyjnych,  w tym delegowaniem ekspertów, koordynacją badań obiektów, prowadzeniem negocjacji, wykonywaniem zastępstwa procesowego przed organami policji, prokuratury, sądami, zapewnieniem transportu dzieł odzyskanych;

·         popularyzowaniem tematyki strat wojennych m.in. poprzez wydawanie publikacji, prowadzenie serwisu internetowego, konferencje naukowe, wystawy, projekty edukacyjne w kraju i za granicą oraz zaangażowanie w projekty dodatkowe, np. Muzeum Utracone;

·         odzyskiwaniem utraconych dóbr kultury odnalezionych w kraju i zagranicą.

 

Baza strat wojennych

Elektroniczna baza strat wojennych prowadzona przez Wydział Restytucji Dóbr Kultury Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych jest jedynym ogólnopolskim rejestrem dóbr kultury, utraconych w wyniku II wojny światowej, pochodzących z terytorium Polski po 1945 r. Jej głównym celem jest ewidencjonowanie zebranych możliwie jak najpełniejszych informacji na temat obiektów utraconych wskutek działań wojennych. Wszelkie dane zapisane w bazie stanowią podstawę do prowadzonych przez Wydział poszukiwań strat wojennych i podejmowania działań restytucyjnych. Dotychczas udało się zgromadzić informacje na temat przeszło 63 tys. obiektów (w tym zespołów obiektów).

Obiekty wymienione w bazie podzielono na 23 działy:

Zawartość rekordów strukturą przypomina karty naukowe obiektów gromadzone w ramach dokumentacji muzealnej. Każda karta składa się z podstawowych danych dotyczących zabytku, tj. dział, określenie zabytku, tytuł, autor/szkoła/warsztat i czas powstania, oraz danych szczegółowych, które zawierają informację o wymiarach, materiale, technice, opis, numery inwentarzowe, sygnatury, inskrypcje. Szczególnie ważne są cechy identyfikujące dany obiekt, w tym nawet charakterystyczne uszkodzenia.

Karty zawierają również dane dotyczące właścicieli dzieł i ich sukcesorów, losy obiektu do chwili utraty, okoliczności i datę utraty, okoliczności i miejsce odnalezienia oraz odzyskania. W części źródłowej karty zamieszczono wskazówki dotyczące bibliografii, archiwaliów i zachowanych zdjęć obiektów.

Informacje o stratach w zakresie zabytków ruchomych opracowywane są we współpracy z muzeami, archiwami i bibliotekami, a także dzięki pomocy naukowców czy osób prywatnych.

Gromadzone informacje są sukcesywnie weryfikowane i uzupełniane.

Publikacje

Od 1994 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego publikuje informacje o ruchomych dobrach kultury utraconych w wyniku II wojny światowej z terenu Polski po 1945 r. Do końca 2012 r. w ramach serii wydawniczej „Straty Kultury Polskiej” ukazało się 19 tomów, w tym m.in. katalogi prezentujące straty wojenne w dziedzinie malarstwa polskiego i obcego, sztuki starożytnej, grafiki i rysunku z kolekcji Jacoba Kabruna oraz zabytkowych dzwonów.

Katalogi przekazuje się głównie do muzeów, krajowych i zagranicznych domów aukcyjnych, polskich przedstawicielstw dyplomatycznych oraz instytucji zajmujących się badaniami proweniencyjnymi. Aby poszerzyć grono odbiorców, katalogi publikowane są również w angielskiej wersji językowej.

Straty bibliotek polskich w czasie II wojny światowej, oprac. Barbara Bieńkowska, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 1994.
Straty bibliotek w czasie II wojny światowej w granicach Polski z 1945 roku: wstępny raport o stanie wiedzy, aut. Barbara Bieńkowska et al., red. Andrzej Mężyński, cz. 1. Analiza, cz. 2. Tablice, cz. 3. Bibliografia, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 1994.
Mężyński Andrzej, Kommando Paulsen: październik-grudzień 1939 r., "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 1994.
Kolekcja kanop pomorskich w dawnych zbiorach gdańskich. Katalog, oprac. Marian Kwapiński, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 1995.
Straty wojenne. Malarstwo polskie. Obrazy olejne, pastele, akwarele utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, oprac. katalogu Anna Tyczyńska, Krystyna Znojewska, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 1998; dodruk: Poznań: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2007.
Straty wojenne numizmatyki poniesione w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945 r. Raport wstępny, oprac. Robert Pieńkowski, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2000; dodruk: Poznań 2007.
Straty wojenne. Sztuka starożytna. Obiekty utracone w Polsce w latach 1939-1945, t. 1-2. Oprac. Grażyna Mizera, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2000.
Informator o stratach bibliotek i księgozbiorów domowych na terytoriach polskich opublikowanych w latach 1939-1945 (bez Ziem Wschodnich), red. nauk. Barbara Bieńkowska, oprac. Urszula Paszkiewicz, Janusz Szymański, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2000.
Straty wojenne. Malarstwo obce. Obrazy olejne, pastele, akwarele utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski bez Ziem Zachodnich i Północnych, t. 1, oprac. Maria Romanowska-Zadrożna, Tadeusz Zadrożny, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2000; dodruk: Poznań: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2007.
Straty wojenne. Kolekcja Jacoba Kabruna, t. 1. Ryciny. Historia i dokumentacja, t. 2. Ryciny. Katalog, t. 3. Ryciny. Ilustracje, red. nauk. Jolanta Talbierska, oprac. Karolina Zabuska, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2000.
Straty wojenne. Kolekcja Jacoba Kabruna, t. 4. Rysunki, red. nauk. Jolanta Talbierska, oprac. Grażyna Zinówko, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2006.
Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945. t. 1. Województwo Krakowskie i Rzeszowskie, oprac. katalogu Jerzy Gołos, Agnieszka Kasprzak-Miler, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2000.
Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945 roku (z wyłączeniem ziem należących przed 1939 rokiem do Rzeszy Niemieckiej), t. 2. Województwo poznańskie, red. nauk. Jerzy Gołos, oprac. katalogu Tomasz Łuczak, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Poznań: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2006.
Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945 roku, t. 3, Województwo śląskie, cz. 1. Diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, red. nauk. Jerzy Gołos, oprac. katalogu Przemysław Nadolski, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Katowice: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą 2008.
Mężyński Andrzej, Biblioteki Warszawy w latach 1939-1945, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament Dziedzictwa Kulturowego 2010.
Tureczek Marceli, Leihglocken. Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 roku przechowywane na terenie Niemiec, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament Dziedzictwa Kulturowego 2011.
Straty wojenne. Malarstwo polskie. Obrazy olejne, pastele, akwarele artystów polskich i w Polsce działających utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 2., oprac. katalogu Anna Tyczyńska, Krystyna Znojewska, "Polskie Dziedzictwo Kulturalne". Seria A: "Straty Kultury Polskiej", Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament Dziedzictwa Kulturowego 2012.