FAQ

Jeżeli posiadają Państwo informację o miejscu przechowywania obiektu stanowiącego polską stratę wojenną prosimy o zgłoszenie tego Wydziałowi Strat Wojennych. Niezwłocznie podejmiemy konieczne działania. Potwierdzimy tożsamość obiektu, zbierzemy niezbędną dokumentację i podejmiemy starania o jego odzyskanie.

Rzeczywista liczba strat wojennych, które poniosła Polska podczas II wojny światowej, jest trudna do oszacowania. Przytaczana po wojnie liczba 516 tysięcy dzieł sztuki i ponad 22 miliony woluminów, odnosi się jedynie do znanych i zarejestrowanych zbiorów.

Obecnie w bazie strat wojennych MKiDN zarejestrowanych jest niespełna 63000 rekordów. Czasem zdarza się, że pod jednym numerem wpisane są zespoły zabytków, składające się z kilku lub nawet kilkudziesięciu obiektów.

Baza strat wojennych MKiDN nie jest oficjalnym rejestrem i jest gromadzona w celach badawczych i informacyjnych Nie stanowi ona również pełnego spisu dóbr kultury utraconych w czasie II wojny światowej z terytorium Polski w granicach po 1945 r. Rejestracja obiektów następuje na podstawie dobrowolnych zgłoszeń zarówno instytucji publicznych, związków wyznaniowych, jak i osób prywatnych, a gromadzone informacje weryfikowane są jedynie w podstawowym zakresie. Baza strat wojennych jest sukcesywnie uzupełniana i cały czas dodawane są do niej nowe rekordy.

Ministerstwo Kultury od poczatku lat 90. gromadzi dane na temat dóbr kultury utraconych z terenów Polski w granicach po 1945 r. oraz podejmuje działania mające na celu ich odzyskanie. W 1991 r. powołano Pełnomocnika Rządu do spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. do jego zadań należało w szczególności podpisywanie umów międzynarodowych dotyczących ochrony polskiego dziedzictwa kulturalnego za granicą, organizowanie poszukiwań utraconych dzieł sztuki i podejmowanie działań restytucyjnych.
W 2001 r. zniesiono Urząd Pełnomocnika, a jego zadania przejął Minister Kultury. Obecnie prace kontynuowane są przez Wydział Strat Wojennych w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych.
W latach 1998-2016 w MSZ działał Pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych ds. Restytucji Dóbr Kultury, który prowadził polsko-niemieckie rozmowy rządowe.

Obecnie Ministerstwo prowadzi starania o zwrot przeszło 50 obiektów. Sprawy toczą się zarówno w kraju, jak i zagranicą.

Każda ze spraw restytucyjnych ma indywidualny charakter.

• Na wstępie potwierdzamy, że odnaleziony obiekt jest tożsamy z poszukiwanym zabytkiem. Stosownej ekspertyzy dokonują specjaliści z danej dziedziny. Stanowi to warunek podjęcia działań restytucyjnych.
• Następnym krokiem (w większości przypadków) jest przygotowywanie wniosku restytucyjnego.
• Końcowym etapem są negocjacje prowadzone z posiadaczem obiektu. W zależności od sytuacji prawnej zabytku i postawy strony przeciwnej kończą się one bezwarunkowym zwrotem obiektu lub ugodą. Nadrzędnym celem naszych działań jest powrót utraconego dzieła sztuki do kraju.

Wniosek restytucyjny jest formą zgłoszenia roszczenia składaną w postaci obszernego opracowania, w którym oprócz opisania zabytku i wskazania jego cech szczególnych, przybliżane są jego losy i okoliczności utraty. Szczególnie ważne jest jednoznaczne wskazanie pochodzenia obiektu. Niezbędną częścią wniosku są kopie dokumentów archiwalnych tj. inwentarzy, kart naukowych obiektów potwierdzających prawo własności oraz wszelkie spisy i informacje dotyczące okoliczności utraty i przemieszczeń dokonywanych szczególnie w okresie II wojny światowej. Bezcenne są wszelkie zachowane wizerunki zabytku, czyli fotografie, reprodukcje, ryciny. Należy również pamiętać o przytoczeniu literatury, w której odnaleźć można wzmianki na temat obiektu.