Obraz F. Guardiego

Zagrabiony w czasie wojny obraz „Schody pałacowe" Francesco Guardiego został przekazany dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie Agnieszce Morawińskiej. Uroczystość z udziałem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego oraz Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego odbyła się 3 kwietnia br. Odzyskanie obrazu jest jedną z najważniejszych, zakończonych sukcesem spraw restytucyjnych MKiDN.

Uroczystość przekazania obrazu F. Guardiego

„Schody pałacowe" Francesco Guardiego to obraz olejny o wymiarach 32,8 x 25,8 cm. Od 1949 r. był wymieniany był w kolejnych publikacjach MKiDN prezentujących dobra kultury wywiezione z Polski w latach 1939-45. Zarejestrowany został też w bazie danych obiektów utraconych w wyniku II wojny światowej prowadzonej przez MKiDN.

Obraz należał od 1925 roku do Muzeum Narodowe w Warszawie i do momentu wybuchu II wojny światowej zdobił galerię malarstwa obcego. Na przełomie listopada i grudnia 1939 r. płótno zostało zarekwirowane i przewiezione do składnicy w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Do Muzeum Narodowego już nie powróciło. W 1943 r. obraz przeniesiono do siedziby Hansa Franka na Wawelu a rok później, podczas ewakuacji Urzędu Generalnego Gubernatora przewieziono go do zamku w Sichowie na Dolnym Śląsku. Dalsze losy dzieła pozostawały dla strony polskiej nieznane.
Z odnalezionych kilka lat temu dokumentów wynika, że w grudniu 1945 r. obraz przekazano do składnicy dóbr kultury w Wiesbaden, a następnie Central Collecting Point w Monachium. Po zakończeniu wojny nie udało się ustalić proweniencji obiektu. W związku z tym płótno, zamiast wrócić do swojego prawowitego właściciela, trafiło na Uniwersytet w Heidelbergu jako obiekt o nieznanym pochodzeniu. W latach 1958-1959 trwały próby ustalenia właściciela obrazu, które zakończyły się niepowodzeniem. W związku z powyższym, obraz przekazano w zarząd uczelni, która zobowiązała się do kontynuowania poszukiwań. W 1980 r. podczas zmiany wystroju gabinetu Rektora podjęto decyzję o przekazaniu Schodów pałacowych jako depozyt do Kurpfälzische Museum w Heidelbergu, a następnie do Galerii Państwowej w Stuttgarcie, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego.
We wrześniu 2010 r. Departament Dziedzictwa Kulturowego przygotował wniosek restytucyjny, który za pośrednictwem Muzeum Narodowego w Warszawie przekazano Galerii Państwowej w Stuttgarcie. 5 października 2010 r. Muzeum zostało poinformowane o przekazaniu sprawy do Ministerstwa ds. Nauki i Sztuki Landu Badenia Wirtembergia, które następnie zwróciło się z prośbą o opinię do Ministerstwa Spraw Zagranicznych RFN. 22 listopada 2011 r., w odpowiedzi na pismo jakie Minister Kultury skierował w tej sprawie do Pana Bernda Neumanna, Pełnomocnika Rządu Republiki Federalnej Niemiec do Spraw Kultury i Mediów, strona polska została poinformowana, iż wniosek MNW z pewnością zostanie uwzględniony w polsko-niemieckich rozmowach dot. likwidacji skutków II wojny światowej prowadzonych przez ministerstwa spraw zagranicznych obu krajów.
W maju 2013 r. sprawa obrazu F. Guardiego, została przekazana do ponownego rozpatrzenia kancelarii prawnej Raue LLP w Berlinie. O staraniach na rzecz odzyskania obrazu poinformowano MSZ. W związku z tą informacją, MSZ zwrócił się do MKiDN z prośbą o spotkanie, które odbyło się 17 lipca 2013 r. Podczas rozmowy MSZ poinformowało, że nie widzi przeszkód co do obecnych starań MKiDN w tym zakresie.
Jednocześnie, kancelaria Raue LLP prowadziła korespondencję w ww. sprawie z niemieckim Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem Kultury Landu Badenia-Wirtembergia oraz Galerią Państwową w Stuttgarcie. Przełom w stanowisku strony niemieckiej nastąpił w styczniu 2014. Po serii doniesień prasowych w Niemczech, stanowiących część strategii MKiDN, zainteresowane instytucje przyznały, iż nie mają prawa zatrzymywać obrazu. Niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych zadeklarowało, że będzie wspierać zwrot. Pisemne potwierdzenie tego faktu Ministerstwo otrzymało od adwokata reprezentującego MKiDN, Petera Raue, który pozostaje w stałym kontakcie z landowymi i federalnymi instytucjami, tj. Państwowa Galeria w Stuttgarcie, Ministerstwo Kultury Badenii-Wirtembergii, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RFN, stale konsultując z MKiDN treść pism i charakter bezpośrednich rozmów.

7 lutego 2014 r. w trakcie spotkania przedstawicieli MKiDN z dr Ingeborg Berggreen-Merkel kierownikiem zespołu TaskForce i wieloletnim zastępcą Ministra Berndta Neumanna dała do zrozumienia, że zapadła decyzja o zwrocie obrazu Francesco Guardiego „Schody Pałacowe" do Polski.
13 lutego 2014 r. na stronie MSZ pojawiła się informacja dot. rozmowy telefonicznej jaka miała się odbyć pomiędzy ministrem Radosławem Sikorskim a ministrem spraw zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec Frankiem-Walterem Steinmeierem, podczas której minister Steinmeier poinformował o decyzji dot. zwrotu obrazu do Polski. Następnie 28 marca br. MKiDN zostało poinformowane, że 31 marca w Berlinie obraz zostanie przekazany podczas spotkania obu ministrów spraw zagranicznych.